ZMIANY ZACHOWAN ZWIAZANE Z NADMIERNYM UZYWANIEM SRODKOW PSYCHOAKTYWNYCH ALKOHOLU I NARKOTYKOW
1. W SFERZE PRAWA - dziecko może popełnić przestępstwo:

• kradzieży w sklepie,
• nielegalnego posiadania narkotyków,
• wandalizmu,
• handlu narkotykami,
• poważnej kradzieży,
• napadu i pobicia,
• prostytucji.

2. W SFERZE SZKOŁY - dziecko:

• rezygnuje z zajęć pozalekcyjnych lub zostaje z nich usunięte,
• staje się bardziej leniwe,
• opuszcza lekcje,
• oddaje niedokończone zadania domowe, oddaje je za późno lub wcale,
• dostaje gorsze stopnie,
• nie zalicza przedmiotów,
• fałszuje usprawiedliwienia,
• często wychodzi z lekcji,
• nie uważa lub przeszkadza na lekcjach,
• jest senne,
• jest niegrzeczne, nie słucha nauczycieli i nie przestrzega reguł,
• zostaje zawieszone lub wyrzucone ze szkoły.

3. W SFERZE KONTAKTÓW Z RÓWIEŚNIKAMI - dziecko:

• posługuje się slangiem narkomanów,
• porzuca dawnych przyjaciół lub oni odsuwają się od niego,
• przyłącza się do „trudnej młodzieży" lub do narkomanów, często starszych od niego,
• trzyma nowych przyjaciół z daleka od rodziców,
• ma przyjaciół, którzy nie chcą rozmawiać z rodzicami lub podawać nazwisk.

4. W SFERZE RODZINY - dziecko:

• wywołuje rodzinne kłótnie,
• wraca do domu po wyznaczonej godzinie bez pozwolenia, czy zawiadomienia rodziców,
• przestaje spełniać obowiązki domowe,
• wymyka się z domu,
• zostaje na noc poza domem lub znika na kilka dni bez pozwolenia czy powiadomienia rodziców,
• odmawia się podporządkowania ustaleniom domowym, przestaje podejmować zadania i prace wspólnie z rodzicami lub ukrywa swoje działania,
• nie chce uczestniczyć w odwiedzinach dalszej rodziny,
• nie chce jeść posiłków z całą rodziną,
• izoluje się, przebywa w swoim pokoju z dala od innych,
• nie chce rozmawiać o swoich znajomych i sposobach spędzania czasu,
• nie informuje o wydarzeniach szkolnych (wywiadówkach, zmianach nauczycieli, itp.),
• ma pieniądze z niewiadomego źródła,
• manipuluje rodzicami, namawia jedno z rodziców przeciwko drugiemu,
• łatwo wybucha gniewem,
• coraz więcej przeklina,
• stosuje słowną i fizyczną agresję,
• okazuje coraz więcej wrogości,
• jest ponure i milczące,
• składa i łamie obietnice,
• nie słucha rodziców, nie przestrzega reguł,
• poprawia swoje zachowanie, ale nie na długo.

5. W SFERZE UMYSŁOWEJ - dziecko:

• ma zmniejszony zakres uwagi i problemy z koncentracją,
• ma objawy paranoi: uważa, że jest śledzone, prześladowane lub zagrożone,
• cierpi na nieokreślone lęki,
• jest niespokojne,

6. W SFERZE FIZYCZNEJ - dziecko:

• wykazuje zmiany wagi: drastyczny wzrost wagi lub jej obniżenie,
• ma nieregularne okresy snu: zbyt długie lub zbyt krótkie,
• nie śpi do późna w nocy, sypia w dzień,
• jest najczęściej posiniaczone lub poranione,
• zaniedbuje higienę osobistą i otoczenia (pokoju),
• ciągle nosi to samo ubranie, trapi je głęboki, męczący kaszel lub nieustanne suche pokaszliwanie,
• ma coraz więcej dolegliwości dróg oddechowych,
• ma krańcowe lub nieregularne nawyki żywieniowe,
• dysponuje zmniejszoną ilością energii,

7. W SFERZE EMOCJONALNEJ - dziecko:

• mówi o śmierci lub samobójstwie,
• często jest w złym humorze, łatwo się obraża,
• bywa smutne lub wesołe bez widocznej przyczyny,
• miewa nagle zmiany nastroju,
• nie dzieli się swymi uczuciami, odcina się od innych lub przyjmuje postawę obronną,
• nie dopuszcza do siebie rozsądnych argumentów rodziców, odmawia podjęcia dialogu na swój temat,
• wydaje się smutne, przygnębione, zniechęcone, coraz bardziej pogrąża się w depresji,
• uważa, że jest „przegrane", „do niczego",
• staje się coraz bardziej agresywne,
• traci zainteresowanie dla cenionych dawniej czynności,
• traci motywację i dążenie do sukcesu,
• ma mniejszy szacunek do siebie, czuje, że nie umie sprostać wymaganiom i że nie jest tak dobre jak dawniej,
• ma mniej optymizmu i jest bardziej cyniczne

8. W SFERZE ETYKI - dziecko:

• jego obecne zachowanie jest sprzeczne z poprzednio uznawanymi wartościami,
• kłamie i oszukuje,
• zastawia własne i/lub cudze przedmioty,
• okrada rodziców/rodzeństwo,
• zachowuje się wyzywająco w sferze seksualnej,
• niespodziewanie zachodzi w ciąże; może nie wiedzieć, kto jest ojcem,